İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı Nedir?

MURATS44

Özel Üye
İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı Nedir?

Cifir ilmi gizli ilimlerdendir. Az kişiye hitab etmektedir. İman ve Kur’an hakikatleri ise, herkese seslenmektedir. Hem herkesin onlara ihtiyacı vardır.

İlm-i cifr, ansiklopedilerde, "gelecekte vuku bulacak olayları değişik metotlarla öğrettiğine inanılan ilmin adı" olarak tanımlanır.[SUP][1][/SUP] Hz. Ali ile Cafer es-Sadık'a nisbet edilen eserlere de genellikle "el-Cifr" denilmektedir. Sosyolog İbn Haldun'a göre ilm-i cifr, bir disiplinden ziyade, şahsi kabiliyetle alakalıdır. Mukaddime adlı eserinde ilm-i cifrin ilham ve keşif ile ilişkisi üzerinde durmuştur.[SUP][2][/SUP] Haldun'a göre cifr ilmi sadece belli birikim ve kabiliyet sahibi olan insanlar tarafından kullanılırsa doğru sonuç verecektir. Aksi halde yanlış bilgilendirmelere neden olabilmektedir. Kısaca, İbn-i Haldun, cifrin ilim olmaktan ziyade bir nasip ve şahsi kabiliyet meselesi olduğu üzerinde durur.

Kâinattaki düzene ilgisiz kalamayan insanoğlu, kâinatın matematik düzeni ile varlık alemi arasında ilişki kurmuştur. Keldaniler, Asurlular, Babiller, Mısırlılar ve hatta Yahudiler ve Hıristiyanlar arasındaki ilim erbabı, çeşitli yöntemlerle kâinatın sonu ve durumu, devletlerin akıbeti gibi konularda yorumda bulunmuşlardı. İlkçağ filozoflarından Pisagor, varlıklarla sayılar ve geometrik şekiller arasında kesin ilişkiler bulunduğunu savunmuştur. Yahudi mistik hareketi olan Kabala ve Tevrat'ın Batıni yorumunu ihtiva eden Zohar'da harflerin sırlarına dayanan bir ilimden söz edilir. Yaygın kanaate göre Kabalistlerin en önemli kitaplarından biri olan Sefer Yezirah, Hz. Musa'nın Tur-u Sina'da yakınlarına öğrettiği "ilm-i esrar"dan oluşmuştur. Buna göre birer "ilahi kelime" olan dış varlıklar arasındaki münasebetlerin, uyum ve zıtlıkların hepsi İbranice'nin yirmi iki harfi arasında da mevcuttur. Görüldüğü üzere cifr ilmi sadece İslam medeniyeti içerisinde kullanılmış bir disiplin değildir. Eski Yunan medeniyetinde sayılarla kâinatın düzeni arasında ilişkiler kuran görüşlere rastlandığı gibi, Ortadoğu medeniyetlerinde özellikle Yahudi ve Hıristiyan medeniyetlerinde, Asur, Babil ve Mısır'da da sayısal düzen ile alem arasında ilişkiler kuran sistemler mevcuttu. Bu yüzden cifr ilminin veya buna benzer ilimlerin İslam Medeniyetine ait olduğunu düşünmek yanlıştır.

Arap alfabesindeki her harfin rakamsal bir değerinin olduğu sistemin adı ise "ebced"dir. Ebced aynı zamanda Arap alfabesinin ilk tertibidir. Ebced, aslında Arap harflerinin kolaylıkla hatırda tutulmasını sağlamak için eski dönemlerde geliştirilmiş bir formül olup, gerçekte bir anlamı olmayan kelimelerin ilki "ebced" şeklinde okunduğu için bu adla anılmıştır. Bu formülde yer alan kelimeler şunlardır: Ebced (elif, be, cim, dal); hevvez (he, vav, ze); hutti (ha, tı, ya); kelemen (kaf, lam, mim, nun); sa'fes (sin, ayn, fe, sad); karaşet (gaf, ra, şın, te); sehaz (se, ha, zel); dazağ (dad, zı, gayın). Ebced sisteminin İbranice ve Aramice'nin etkisiyle Nabatice'den Arapça'ya geçtiği bilinmektedir. Arap alfabesindeki harflerin sayısal karşılığının İbranice ve Aramice'nin harfleriyle aynı değerde olması, bu bilgiyi güçlendirmektedir.[SUP][3][/SUP] Arap tarihinde geçen tüm olaylar, harflere rakam değeri verilerek yazılır ve böylece her olayın tarihi de kayda geçilmiş olurdu. Bu tarihler, her kullanılan harfin özel rakam değerlerinin toplanmasıyla elde ediliyordu. Ebced sistemi İslam dünyasında özellikle tasavvuf, astronomi, astroloji, edebiyat ve mimari alanlarıyla, cifr ilmine ait konuları da içine alan geniş bir çerçevede kullanılmıştır

Temeli ebced hesabına dayanan, harflerden ve ibarelerden gaybî haberler çıkarmada kullanılan hususî bir ilim.

Üstad Bediüzzaman'ın dikkat çeken yönlerinden birisi, eserlerinde cifir ilmine de yer vermesidir. Eskide ve günümüzde cifir ilmi hayli tartışılmıştır ve tartışılmaktadır.

Bu konuda, şu hususlara dikkat çekmekte fayda görüyoruz:
1- Her şey bizim malumatımıza münhasır değildir. Bir ilmi bizim bilmeyişimiz, olmadığına delâlet etmez. "Onlar, ilmen ihata etmedikleri ve te'vili daha kendilerine gelmemiş şeyi yalanladılar" ayetini unutmamak gerekiyor. (Yunus, 39) Kur'an kelimelerinin istikbaldeki bir kısım olaylara işaretini, çok az müfessirin yazmış olması reddini gerektirmez.

2- Bu ilim, Kur'an'ın nüzulûnden önce de bilinmekteydi. Mesela, Yahudilerden bir topluluk, Hz. Peygamberden (Elif-Lâm-Mîm) şeklinde huruf-u mukattaayı duyunca, ebced hesabıyla (harflerin rakam değeriyle), O'nun ümmetinin ömrünün az olacağına istidlalde bulunur. Hz. Peygamber, diğer huruf-u mukattaalardan okur. Adamlar, her yeni huruf-u mukattaayı duyunca şaşkına dönüp, "Biz senin durumundan bir şey anlayamadık." deyip ayrılırlar.

3- Sayıları az da olsa bir kısım âlimler, cifir ilmiyle ayetlerden gaybî istihraçlarda bulunmuşlardır. Molla Cami'nin Beldetün tayyibetün (temiz bir belde) (Sebe, 15) ifadesinin ebced değeriyle, İstanbul'un hicri 857'de fethine tarih düşmesi meşhurdur.

Meşhur müfessirlerden Alusî'nin tefsirinde kaydettiği şu olay da, konumuz açısından güzel bir örnektir:

İbn-i Hallikan tarihinde zikrediyor ki, Selahaddin-i Eyyubî Haleb'i fethettiğinde, Kâdı Muhyiddin güzel bir şiirini okudu. Cümleleri arasında, "Şehba kal'ayı Safer ayında fethettin, Recebte de Kudüs'ü fetihle mübeşşersin" ifadesi vardı. Dediği gibi çıkınca kendisine "Bunu nerden bildin?" diye soruldu. "İbnu Berrecan'ın Rum Suresi'nin baş kısmını tefsirinden aldım" diye cevap verdi.

Alusî, sözüne devamla İbnu Kemâl'in Enbiya suresi 105. ayetten, Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethetmesini istinbat ettiğini anlatır.

Bediüzzaman, cifri kullandığı yerlerde hiç bir zaman "Âyetin açık mânâsı budur" dememiştir. Söylediği şudur: "Ayetin sarîh manasının altında müteaddit tabakalar var. Bir tabakası da, işarî ve remzî manadır. İşârî mana da bir küllîdir; her asırda cüz'iyatları bulunur."

Bediüzzaman'ın ilm-i cifir hakkındaki şu ifadeleri de çok önemlidir: "İlm-i cifir, meraklı ve zevkli bir meşgale olduğundan, vazife-i hakîkiyeden alıkoyup meşgul ediyor. Hatta kaç defadır esrar-ı Kur'an'iyeye karşı o anahtar ile bazı sırlar açılıyordu. Kemâl-i iştiyak ve zevk ile müteveccih olduğum vakit kapanıyordu. Bunda iki hikmet buldum:

Birisi: 'Gaybı ancak Allah bilir' (Neml, 65) yasağına karşı hılaf-ı edebde bulunmak ihtimali var.

İkincisi: Hakaik-ı esasiye-i imaniye ve Kur'an'iyenin berahin-i kat'iye ile ümmete ders vermek hizmeti ise, ilm-i cifir gibi ulum-u hafiyenin yüz derece fevkinde bir meziyet ve kıymeti vardır. O vazife-i kudsiyede kat'î hüccetler ve muhkem deliller, su-i istimale meydan vermiyorlar. Fakat cifir gibi, muhkem kaidelere merbut olmayan ulum-u hafiyede su-i istimal girip, şarlatanların istifade etmeleri ihtimalidir."


Görüldüğü gibi, cifir ilmi gizli ilimlerdendir. Az kişiye hitab etmektedir. İman ve Kur'an hakikatleri ise, herkese seslenmektedir. Hem herkesin onlara ihtiyacı vardır. Bu gibi noktalardan dolayı ve "Gaybı ancak Allah bilir" yasağına karşı edebe aykırı harekette bulunmamak için Bediüzzaman, bu ilmin ayrıntılarını eserlerine yansıtmamıştır. Yansıttığı miktar, altıbin küsûr sayfalık tefsirinin içinde az bir bölüm teşkil etmektedir. Bunda asıl maksadı, o günün ağır şartları altında hizmet eden talebelerine bir şevk kaynağı olmasıdır.


Kaynaklar

[1] Metin Yurdagür, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, "cefr" maddesi, c: 7, s. 215
[2] Mukaddime, II, s. 823
[3] Mustafa Uzun, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, "ebced" maddesi, c: 10, s. 70
 

MURATS44

Özel Üye
BİLGİ
Bu konu ile ilgili değişik bilgilere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz...





  1. Ankara'nın Başkent Olacağı Müjdesi
  2. Batınî Yorumun Tarihine Toplu Bakış: Tarihsel Analiz Açısından Cefr ve Ebced
  3. Bediüzzaman ve Cifir İlmi
  4. Bilgi Değeri Açısından Cefr ve Ebced Harfler ve Metaller Metafiziği
  5. Bir Yöntem Sorunu Olarak Cefr ve Ebced: “Ebced Hesabı" ya da "Hisâb-ı Cümel”
  6. Bu İlmin Aletliği ve Vasıtasıyla İstihraç Edilen Gaybî İşler ve Sırlar, Tekellüflü Bir Sun'ilikle mi, Yoksa İlhamlı ve İhtarlı Bir Hâl ile mi Olmuştur?
  7. Cifir Hesabı
  8. Cifir Mes'elesi
  9. Cifir ve Ebced İlmiyle Uğraşan Alimler, Onu Nasıl ve Nerede ve Ne İçin Kullanmışlardır?
  10. Ebced Çeşitleri
  11. Ebced Çeşitleri ve Ebced Tabloları
  12. Ebced Hesabının Kaynağı
  13. Ebced Hesabıyla Gerçek Burcunuzu Bulmak
  14. Ebced İsim Heceleme Sözlüğü
  15. Ebced İsimler Sözlüğü
  16. Ebced Tablosu
  17. Ebced ve Cifir Bir Kabala Öğretisi midir?
  18. Ebced ve Cifir İlmi İslâm'ın Akidesine ve Zarurî Olan İlimlerine Dâhil midir, Değil midir?
  19. Ebced ve Cifir İlmi Meseleleri
  20. Ebced ve Cifir İlminin Kaynağı
  21. Ebced'le İlgili Sıkça Sorulan Sorular
  22. Ebced'le Tarih Düşürme
  23. Esrar-ı Huruf Ta'bir Edilen Tılsım ve Havas İlmiyle, Cifir ve Ebced İlmi Aynı mıdır?
  24. Evlenirken Ebced Hesabı Yapmak
  25. Hazret-i Ali'nin Kasidelerinden Alınmış Kerametli İşaretler
  26. Hurûfîlik
  27. Hurûficilikle Cifir ve Ebced İlmi Arasında Bir Münasebet Var mıdır?
  28. İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı Nedir ?
  29. İsminizin Ebced Değeri Ne İşe Yarar?
  30. Kıyametin Kopma Tarihi
  31. Kur’an Yorumunun Cefr ve Ebced ile Yapılmasının İslâmîliği İmkanı
  32. Kur’an'a Ebced Yöntemiyle Bakmak
  33. Kur'an-ı Hakîm'de Cifir ve Ebced İlmine Dair Herhangi Bir Delâlet ve İşaret Var mıdır?
  34. Kur'ân-ı Kerim'den Tefe'ül Edip, Ebcedini Hesaplamak Caiz midir?
  35. Nerelerde Kullanılır?
  36. Oniki Sualin Cevapları
  37. Peygamber'in (A.S.M.) Hadîslerinde Ebced ve Cifire Dair Herhangi Bir İfade ve Beyan Var mıdır?
  38. Rakamlar ve Harfler Metafiziği
  39. Remil İlmi Hakkında
  40. Risale-i Nur'da Cifr ve Ebced (Mahiyeti, Hakikati, Delilleri)
  41. Risâle-i Nur’da İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı-1
  42. Risâle-i Nur’da İlm-i Cifr ve Ebced Hesabı-2
  43. Risale-i Nurlarda Bulunan Cifir ve Ebcedin Mahiyet ve Keyfiyeti
  44. Sahabe ve Tabiîn'den Sonra, Hangi Sınıf Alimler Bu İlimle Meşgul Olmuşlar?
  45. Sayılar, Ebced ve Takvim
  46. İslamiyet ve Yıldızname
  47. Bu İlmin Esası Nereden Gelmiş?
  48. Terim Olarak Cefr ve Ebced -Kavramsal Analiz-
  49. Tevafukun Başka Bir Çeşidi
  50. A Harfi İle Başlayan İsimler
  51. B Harfi İle Başlayan İsimler
  52. C Harfi İle Başlayan İsimler
  53. Ç Harfi ile Başlayan İsimler
  54. D Harfi İle Başlayan İsimler
  55. E Harfi İle Başlayan İsimler
  56. F Harfi İle Başlayan İsimler
  57. G Harfi İle Başlayan İsimler
  58. H Harfi İle Başlayan İsimler
  59. I Harfi İle Başlayan İsimler
  60. İ Harfi İle Başlayan İsimler
  61. J Harfi İle Başlayan İsimler
  62. K Harfi İle Başlayan İsimler
  63. L Harfi İle Başlayan İsimler
  64. M Harfi İle Başlayan İsimler
  65. N Harfi İle Başlayan İsimler
  66. O Harfi İle Başlayan İsimler
  67. Ö Harfi İle Başlayan İsimler
  68. P Harfi İle Başlayan İsimler
  69. R Harfi İle Başlayan İsimler
  70. S Harfi İle Başlayan İsimler
  71. Ş Harfi İle Başlayan İsimler
  72. T Harfi İle Başlayan İsimler
  73. U Harfi İle Başlayan İsimler
  74. Ü Harfi İle Başlayan İsimler
  75. V Harfi İle Başlayan İsimler
  76. Y Harfi ile Başlayan İsimler
  77. Z Harfi İle Başlayan İsimler
 
Üst Alt