Hanefilik

romeo

Yeni Üyemiz
[SOLAAL] [/SOLAAL] HANEFİLİK a. imamı Âzam Ebu Hanife'nln kurduğu fıkıh mezhebi.
—ansikl. Fıkıh biliminin en büyük önderi kabul edilen Ebu Hanife (Numan bin Sabit), 30 yıllık öğretim yaşamı boyunca ehl-l sünnet İlkelerine bağlı dört fıkıh mezhebinden biri olan hanefilik mezhebinin kuruluş ve gelişmesini sağlayan temel yöntemleri oluşturup belirledi. O zamana kadar daha çok dinlemeye dayanan ders yöntemini bırakarak yazdırmaya ağırlık veren Ebu Hanife, ders sırasında ortaya atılan sorunları önce tartışmaya açar, öğrencilerinin görüş ve değerlendirmelerini dikkatle dinler, sonra kendi düşünce ve içtihat"ını kanıtlarıyla birlikte ortaya koyardı; gerekli son düzeltme ve düzenlemeler yapıldıktan sonra konu ile ilgili sonuç özlü bir anlatımla kâğıda geçirilirdi, ilk ha-nefilerin bilimsel görüşme ve danışmayla sürdürdükleri bu derslerde müslümanlığın ameller İle İlgili bütün öğretileri yeni baştan ele alınarak İncelendi; ayrıca Hz. Muhammet'in ölümünden sonra ortaya çıkan, dolayısıyla dinsel dogmalarla (ayetler ve hadisler) çözümü güçleşen yeni sorunlar (mesall-l nazile) konusunda çözümler arandı. Hanefiliğin, bu tür sorunların çözümünde akıl ve düşünceye (rey) en çok ağırlık veren sünni mezhep oluşu, bu yönünün öteki mezheplerin önde gelenleri tarafından şiddetle eleştirilmesine yol açtı. Ebu Hanife, yalnız geçmişte ve şimdi var olan sorunları İncelemekle yetinmeyerek gelecekte ortaya çıkabilecek sorunların da çözümlerini hazırlayarak fıkıhta bu konuda da öncülük etti Böylece hanefilik, sorunların önünde giden bir hukuk düzeni kurmayı amaçlıyordu. Bu yeni anlayış, çok sayıda somut ve sonradan ortaya çıkabilecek sorunların incelenmesine yol açtı. Bu sorunlardan ortak nltellkteki-ler için getirilen çözümlerin, varılan yargıların bir tek kural (asi) İçinde birleştirilmesi yöntemi, ilk kez Ebu Hanife ve onu izleyen hanefl fıkıh bilginlerince gerçekleştirildi. Fıkıh sorunlarını ve varılan sonuçları belli başlıklar altında toplayan ve bölümlere ayıranlar (tedvin ve tasnif), yine ilk kez hanefl fıkıhçılar oldu.
Hanefilik yönteminde herhangi bir fıkıh sorunu, öncelikle sorunun Kuran ayetle-rlyle karşılaştırılmasıyla çözümlenmeye çalışılır. Ancak bu karşılaştırmada Kuran' ın hükümleri, eskinin değil, ama şimdinin "iyi (maruf) ve kötü (münker)" anlayışı çerçevesinde değerlendirilir. Çünkü, bu mezhepte toplumsal yargılar ve gelenekler (örf) büyük önem taşır. Kuran'da sorunun çözümüne yarayacak açık ya da kapalı bir anlatım varsa Kuran'a uymak gerekir; yoksa Hz. Peygamber'in sünnetine başvurulur. Sünnette de çözümü bulunamayan sorunlar İçin ashabın fetva ve yargıları dikkate alınır. Hanefilikte, öteki mezheplerin tersine, ashabtan senraki kuşakların (tabiin ve etba-ı tabiin) fetva ve yargıları kanıt sayılmaz, imamı Âzam, bu nedenle ağır eleştirilere uğrayınca, "Onlar imam-sa biz de imamız" diyerek kendi görüş ve düşünce bağımsızlığını kesin bir kararlılıkla savunmuştu. Bununla birlikte, düşünce özgürlüğüne saygısı nedeniyle, sözlerine şunları da ekledi: "Bu, benim görüşümdür ve elde ettiklerimin en iyi sidir. Ancak, bundan daha iyisini bulan olursa onu kabul ederiz."
Ebu Hanife'nin görüşlerinin bir mezhep olarak ortaya çıkıp benimsenmesinde, öğrencilerinden özellikle Ebu Yusuf Yakup ve Muhammet bin Hasan eş-Şeybani'nin çalışmaları ve yapıtları önemli rol oynadı. Bu çalışmalar sonunda önce Irak'ta temeli atılıp İlkeleri belirlenen hanefilik, islam dünyasının hemen her yanına yayılmaya başladı. Abbasiler döneminde devletin başlıca mezhebi durumundaki hanefillğin en geniş yayılma alanı Horasan ve Mave-raünnehir oldu; en ünlü hanefl bilginleri bu yörelerde yetişti. Abbasiler'den sonra bir süre gerileme dönemi yaşadıktan sonra Türkler'in İslam dünyasında ağırlık kazanmaya başlamalarıyla yeniden canlandığı gibi, en yaygın ve en etkin fıkıh mezhebl durumuna geldi. Günümüzde bütün müslüman ülkelerde hanefiler bulunmakla birlikte, islam dünyasının özellikle K. ve D. kesimlerinde yaşayan halkların, yörelere göre ya tamamı ya da büyük çoğunluğu hanelidir. Türkler'den hanefi olmayanlar pek azdır. Araplar dışındaki Sünni müslümanların hepsinde hanefiler çoğunluktadır.
 
Üst Alt