TÜRKOĞLU
Aktif Üyemiz
Hakaslarda müzik
Bu olağan dışı sanat türü göçebe koşullarında meydana geldiği için kökleri çok eski zamanlara kadar uzar.
Boğazdan şarkılar sadece erkekler tarafından seslendirilir. Bu sanatta başarıya ulaşmak için çocukluktan beri yoğun bir şekilde antrenman yapmalıdır. Ama her insanın buna sabrı yetmemesinden dolayı çok az kişi bu işte başarılı olur. Hai söyleme çok özel bir yetenek, Hakasya’da boğazdan şarkı söyleme ustaları yok olma tehlikesi eşiğinde bulunan bir grup sayılmaktadır. Son yıllarda Hakasya köylerinde etnografya uzmanları sadece üç ihtiyar haici buldular.
Boğazdan şarkı söyleyenlerin özel ‘doğal’ diyet uygulaması gerektiği iddia ediliyor, ama onlar kendileri tüm şarkıcıların uydukları genel yasaklara uymaktadır: sigara içmez, ayçiçeği çekirdekleri yemez ve soğuk içecekleri içmezler. Örneğin, tanınmış boğazdan şarkı söyleme ustalarından biri olan Hakasya Cumhuriyeti’nin Onur Sanatçısı Yevgeny Ulugbaşev gerçekten sigara içmez, çekirdekler ve dondurma yemekten hoşlanmaz. Şarkıcı, ‘İnsanın sadece soyunda haicılar, şamanlar olduğu takdirde ya da rüyada beyaz elbiseli ihtiyarın gelip ‘Söyle’ emrini vermesi halinde boğazdan şarkı söylemeyi öğrenebildiğine inanılıyor’ dedi. Birçok şarkıcılar yaşamından böyle hikayeleri paylaşıyorlar. Bazıları bundan önce her hangi bir özel yeteneğe sahip olmadıkları halde ergin yaşa girdiğinde şarkı söylemeye ve müzik aletleri çalmaya başladılar.
Hakas haiını başka tür boğazdan şarkı söylemeden farklı kılan özellik Hakas Türklerinin 1,5-3 gün süren uzun destanları (alıptıh nımahtar) çathan adlı kopuz müzik aletinin eşliğinde seslendirmesidir. Böyle şarkıların adı ‘at masalı’dır. Hailar ayrıca cenaze ve anma törenlerinde söylenir. İnsanlar bu tür sanatın atalar ve rahmetlinin hoşuna gittiğine inanırlar.
Boğazdan şarkı söyleme geleneğine sadece Türk dili konuşan halkların bu arada Tıva Türkleri, Hakas Türkleri, Başkurt Türkleri, Yakut Türkleri, ayrıca Türk köklerinin olduğu Buryat Moğolları ve Batı Moğolların sahip olmaları ilgi çekicidir. Başka halkların böyle geleneği yoktur. Bu da bilim adamlarının henüz keşfetmedikleri doğa ve tarih sırrı daha.
