Sütkardeşliği ve aileler arasında tespit ve tescili üzerine
Anne sütünün çocuk sağlığındaki önemini anlamış olan ilim adamları çareler arıyor, gerekirse anne sütlerini bir bankada toplayarak ihtiyaç içinde olan çocuklara anne sütü içirmeyi hedefliyorlar.
İşte burada, süt veren anne ile süt alan çocuk arasında çok önemli haklar da doğuyor.
Sütünü veren anne, çocuğun sütannesi, çocuk da o annenin süt çocuğu oluyor.
Böylece süt çocuğu ile sütannenin diğer çocukları arasında sütkardeşliği akrabalıkları oluşuyor, birbirleriyle evlenme haramlığı da başlıyor.
Bu yüzden, bu kardeşlerin birbirlerini ömür boyu kesin olarak bilip tanımaları gerekiyor ki, büyüyünce kardeşler arasında haram olan bir evlilik yapma hatası söz konusu olmasın.
Çünkü öz anneden doğan kardeşlerin kendi aralarında evlenmeleri nasıl haram oluyorsa, süt emen yabancı çocuğun da bu kardeşleriyle evlenmeleri aynı şekilde haram oluyor, geniş bir akraba çerçevesi söz konusu oluyor böylece.
Bu sebeple, kardeşlerin birbirlerini tanıyıp süt kardeşi olduklarını bilmeleri, evlenmelerinin haram olduğunu hatırlamaları mecburiyeti geliyor!
Demek ki, anne sütü çocuk için ne kadar önemli ise bu sütü veren anne ve çocukları ile emen yabancı çocuk arasında meydana gelen evlenme haramlığının tespit ve tescili de öylesine önemlidir ki, ileride bunlar bacı kardeş evliliği yapma gibi bir faciayla karşılaşmasınlar. Böyle bir sütkardeşi evliliği yapıldığı ortaya çıkınca da, yapılan bu haram evliliği bozup kurulmuş yuvayı yıkma mecburiyetinde kalmasınlar!
Süt bankalarının bu konuda (tarafların birbirlerini tanımadan) yapacağı isim ve adres tespit ve tescilinin gereken tanışma ve korumayı tam olarak sağlayamayacağı yorumu da yaygın bulunuyor..
Zaten İslam tarihi boyunca uygulamalardan anladığımız kadarıyla sütkardeşliğinin tespit ve tescili, önce süt emziren anne ile emen çocukların aileleri arasında yapılmış, sütkardeşliğinin meydana getirdiği evlenme haramlığına ait bilgiler ilgili şahıslar ve aileler arasında ilan edilip fakında olunması sağlanmıştır.
Nitekim Nisa Suresi ayet 23’te açık şekilde anlatılan bu sütanne ile sütkardeş haramlığı, tarih boyunca büyük bir dikkat ve titizlikle hep anlatılmış, asırlar boyunca bu kuvvetli anlatım ve inanç sayesinde sütkardeşle evlenme haramlığının bilincinde olunarak gereken hassasiyet gösterilmiştir.
Bugün de aynı şekilde bu kesin hükmün ilgili sütanne ve kardeşler arasında tescil ve tespiti yapılarak ilan edilip bu konudaki hassasiyetin kuvvetlendirilmesine ihtiyaç vardır. Yani sütkardeşliğinin getirdiği haramlık hükmünü önce aileler bilip düşünmeli, bu konuda ön tespit ve tescilleri kendi aralarında yaparak aile bireyleri kendi aralarında uyarıda bulunmalılar.
Nitekim sütkardeşliği haramlığının oluşmasına sebep olan şu önemli bilgilerin de yine aile bireyleri tarafından bilinerek tescil ve tespitlerini de bu bilgilere göre yapmaları gerekmektedir:
Önemli bilgiler:
1- Süt emen çocuk, iki yaşı içinde iken emmelidir ki, sütkardeşliği haramlığı gerçekleşmiş olsun. İki yaşını geçmişken emmeler sütkardeşliği haramlığı getirmez.
2- Hanefi’ye göre, sütü bir defa emmesi yeterlidir. Emdiği süt çocuğun midesine indiği anda sütkardeşliği gerçekleşmiş olur.
3- Şafii’de ise, beş defa emmiş olmalıdır ki, sütkardeşliği haramlığı oluşsun. Beşten az emmeler haramlık getirmez.
4- Haramlık getiren süt, emerek alınabileceği gibi, herhangi bir kaptan içerek de alınabilir.
5- Süt bir ilaca, suya karıştırılarak verilirse hangisinin çoklukta olduğuna bakılır. Süt çoğunlukta ise haramlık getirir, azınlıkta kalırsa haramlık getirmediği kabul edilir.
6- Ana sütü özelliğini yitirecek şekilde kaynatılır, peynir, yoğurt haline getirilirse bu süt de haramlık getirme vasfını kaybetmiş sayılır, yasak getirmez.
7- Sütkardeşliğiyle oluşan haramlığın geniş sınırını Peygamberimiz (sas), “Neseb bakımından haram olanlar, sütkardeşliğiyle de haram olur!.” hadisiyle haber verip uyarıda bulunmuştur. Bu geniş haramlık sınırından dolayı hanımlar mecbur kalmadıkça yabancı çocuk emzirmekten kaçınmalı, beylerinin izni olmadan yapacakları emzirmenin mekruh olduğunu da bilmeliler.
Ahmed ŞAHİN-Zaman
Anne sütünün çocuk sağlığındaki önemini anlamış olan ilim adamları çareler arıyor, gerekirse anne sütlerini bir bankada toplayarak ihtiyaç içinde olan çocuklara anne sütü içirmeyi hedefliyorlar.
İşte burada, süt veren anne ile süt alan çocuk arasında çok önemli haklar da doğuyor.
Sütünü veren anne, çocuğun sütannesi, çocuk da o annenin süt çocuğu oluyor.
Böylece süt çocuğu ile sütannenin diğer çocukları arasında sütkardeşliği akrabalıkları oluşuyor, birbirleriyle evlenme haramlığı da başlıyor.
Bu yüzden, bu kardeşlerin birbirlerini ömür boyu kesin olarak bilip tanımaları gerekiyor ki, büyüyünce kardeşler arasında haram olan bir evlilik yapma hatası söz konusu olmasın.
Çünkü öz anneden doğan kardeşlerin kendi aralarında evlenmeleri nasıl haram oluyorsa, süt emen yabancı çocuğun da bu kardeşleriyle evlenmeleri aynı şekilde haram oluyor, geniş bir akraba çerçevesi söz konusu oluyor böylece.
Bu sebeple, kardeşlerin birbirlerini tanıyıp süt kardeşi olduklarını bilmeleri, evlenmelerinin haram olduğunu hatırlamaları mecburiyeti geliyor!
Demek ki, anne sütü çocuk için ne kadar önemli ise bu sütü veren anne ve çocukları ile emen yabancı çocuk arasında meydana gelen evlenme haramlığının tespit ve tescili de öylesine önemlidir ki, ileride bunlar bacı kardeş evliliği yapma gibi bir faciayla karşılaşmasınlar. Böyle bir sütkardeşi evliliği yapıldığı ortaya çıkınca da, yapılan bu haram evliliği bozup kurulmuş yuvayı yıkma mecburiyetinde kalmasınlar!
Süt bankalarının bu konuda (tarafların birbirlerini tanımadan) yapacağı isim ve adres tespit ve tescilinin gereken tanışma ve korumayı tam olarak sağlayamayacağı yorumu da yaygın bulunuyor..
Zaten İslam tarihi boyunca uygulamalardan anladığımız kadarıyla sütkardeşliğinin tespit ve tescili, önce süt emziren anne ile emen çocukların aileleri arasında yapılmış, sütkardeşliğinin meydana getirdiği evlenme haramlığına ait bilgiler ilgili şahıslar ve aileler arasında ilan edilip fakında olunması sağlanmıştır.
Nitekim Nisa Suresi ayet 23’te açık şekilde anlatılan bu sütanne ile sütkardeş haramlığı, tarih boyunca büyük bir dikkat ve titizlikle hep anlatılmış, asırlar boyunca bu kuvvetli anlatım ve inanç sayesinde sütkardeşle evlenme haramlığının bilincinde olunarak gereken hassasiyet gösterilmiştir.
Bugün de aynı şekilde bu kesin hükmün ilgili sütanne ve kardeşler arasında tescil ve tespiti yapılarak ilan edilip bu konudaki hassasiyetin kuvvetlendirilmesine ihtiyaç vardır. Yani sütkardeşliğinin getirdiği haramlık hükmünü önce aileler bilip düşünmeli, bu konuda ön tespit ve tescilleri kendi aralarında yaparak aile bireyleri kendi aralarında uyarıda bulunmalılar.
Nitekim sütkardeşliği haramlığının oluşmasına sebep olan şu önemli bilgilerin de yine aile bireyleri tarafından bilinerek tescil ve tespitlerini de bu bilgilere göre yapmaları gerekmektedir:
Önemli bilgiler:
1- Süt emen çocuk, iki yaşı içinde iken emmelidir ki, sütkardeşliği haramlığı gerçekleşmiş olsun. İki yaşını geçmişken emmeler sütkardeşliği haramlığı getirmez.
2- Hanefi’ye göre, sütü bir defa emmesi yeterlidir. Emdiği süt çocuğun midesine indiği anda sütkardeşliği gerçekleşmiş olur.
3- Şafii’de ise, beş defa emmiş olmalıdır ki, sütkardeşliği haramlığı oluşsun. Beşten az emmeler haramlık getirmez.
4- Haramlık getiren süt, emerek alınabileceği gibi, herhangi bir kaptan içerek de alınabilir.
5- Süt bir ilaca, suya karıştırılarak verilirse hangisinin çoklukta olduğuna bakılır. Süt çoğunlukta ise haramlık getirir, azınlıkta kalırsa haramlık getirmediği kabul edilir.
6- Ana sütü özelliğini yitirecek şekilde kaynatılır, peynir, yoğurt haline getirilirse bu süt de haramlık getirme vasfını kaybetmiş sayılır, yasak getirmez.
7- Sütkardeşliğiyle oluşan haramlığın geniş sınırını Peygamberimiz (sas), “Neseb bakımından haram olanlar, sütkardeşliğiyle de haram olur!.” hadisiyle haber verip uyarıda bulunmuştur. Bu geniş haramlık sınırından dolayı hanımlar mecbur kalmadıkça yabancı çocuk emzirmekten kaçınmalı, beylerinin izni olmadan yapacakları emzirmenin mekruh olduğunu da bilmeliler.
Ahmed ŞAHİN-Zaman
