Afganistan Türkmenleri

Türkmenler, özellikle 24 Oğuz boyu, M.S. 8. ve 10. yüzyıla kadar olan dönemde Orta Asya’da kavmi hüviyetlerini ortaya çıkarmışlardır. Türkmenler, İslamiyet’in Horasan’a gelmesi ve Türklerin İslamiyet’i kabul etmeleriyle birlikte Uygur, Kırgız ve Başkırt gibi Türk soylu kavimlerin yanında kendi kavmi hüviyetlerini tespit etmekle kalmayıp, Türkistan ve Orta Asya’da İslam dininin en büyük tebliğcisi ve yayıcısı konumuna geldiler.

Tarih şahittir ki Türklerden ilk önce bunlar İslam’ı seçmiştir ve sonra da Türkistan ve Orta Asya’da ikamet eden muhtelif kavimleri ve diğer Türk boylarını İslamiyet’e davet etmişlerdir.

Türkmen’in Kınık boyuna mensup olan Selçukluların, büyük Selçuklu İmparatorluğu’nu kurmalarıyla Türkmenler, Horasan yani bugünkü Afganistan sınırlarından içeri girdiler ve birçok milleti barındıran Afganistan’da bugüne kadar yaşadılar.

Türkmenler, Afganistan’ın kuzey bölgesinde yaşamakta olup tahmini nüfuslarını yaklaşık 3 milyon olarak tahmin etmek mümkündür. Ayrıca bugüne kadar Afganistan’da yapılmış olan nüfus sayımlarında Türkmenlerin yaşamış oldukları bazı köy ve kasabaları nüfusa dahil edilmemiştir. Bunun yanında Türkmen kadınlarının neredeyse hiçbiri nüfusa kayıtlı değildirler. Türkmenler, bugün dokuz vilayette ağırlıklı olarak ve diğer bazı şehirlerde de bir miktar bulunmaktadırlar. Bunları şu şekilde belirtebiliriz:

Kunduz vilayetinde: Hazret-i İmam, Deşt-i Aççi, Kale-i Zal, Çar-dere gibi ilçeler ve Kunduz merkezinde yaşarlar. Han-abad ilçesinde de dağınık olarak bulunmaktadırlar. Kale-i Zal ilçesinin % 90’ı Türkmen’dir.

Belh (Mezar-i Şerif) vilayetinde: Kelder, Hayratan, Şortepe, Devlet-abad, Çai, Belh, Çimtal, Çarbölek, ilçeleri ve Mezar-i Şerif şehir merkezinde Türkmenler yaşamaktadır. Kelder, Şortepe, Hayratan ve Çai ilçelerinde ikamet edenlerin % 100’ü Türkmen olduğunu belirtmeliyiz
Cüzcan vilayeti sakinlerinin çoğunluğunu Türkmenler teşkil eder. Garkın, Ham-i ab, Mengecik ve Mürdiyen ilçeleri tamamen Türkmenlerle meskundur. Akça, Andhoy, Karamkol, Hançarbağ, Korgan ve Hücedükke ilçelerinde de yine Türkmenler çoğunluk olarak yaşamaktadırlar. Feyzabad ilçesi ile Şibirgan (Cüzcan) şehrinin merkezinde de Türkmenler vardır.
Faryab vilayetinde: Devlet-abad, Şah, Kaysar, Şirin-tegab, Almar ve Cumabazar ilçelerinde Türkmenler yaşamaktadır. Bunlardan Devlet-abad ve Şah’ın nüfusunun ekseriyetini Türkmenler oluşturur.

Badgis vilayetinin Marçak (Mervçak) ilçesi nüfusunun tamamını Türkmenler oluşturmaktadır. Kale-i nev ilçesinde de Türkmenler yaşamaktadır.
Herat vilayetinde: Herat vilayetinin Turgundi, Gulran, Guriyan ve Encil ilçelerinde de Türkmenler yaşamaktadır.

Semangan vilayetinin Hulm ilçesine Türkmenler yaşamaktadır.

Bağlan vilayetinin Pül-i Homri ilçesinde ve Dehana-yı Gori ilçesine bağlı Çeşme-i Şiir kasabasında da Türkmenler yaşamaktadır.

Seripul vilayetinin merkezinde parekende olarak Türkmenler yaşamaktadır.

Ferah, Leşkergah, Kandahar, Kabil şehir merkezlerinde de az çok Türkmenler bulunmaktadır.Kaynak:
Dünya Türkmenleri Eğitim Vakfı