ceylannur
Yeni Üyemiz
GELİNLİK GİYMEK GÜNAH MIDIR? İSRAF OLMASI, ÖDÜNÇ ALINMASININ MAHZURU SÖZKONUSU OLABİLİR Mİ? :
Soruyu cevaplamadan önce su bilgileri yeniden hatırlamamız faydalı olur: Rasûlüllah Efendimiz, "Kim hangi millete benzemeye uğraşırsa o da onlardandır"(Ebû Dâvud, libâs 5127) buyurmuştur Buradan hareketle, fukahamız, başka milletlere, onların dinlerine has şiarlarda (alâmetlerde) isteyerek ve benzemeye çalışarak benzeyenin küfrüne hükmedilir, demişlerdir Zimmîlere has zünnâr denilen kemer bağlamayı, başa papazlara has başlık giymeyi, putun önünde eğilmeyi (rukû ya da secde yapmayı) buna örnek olarak gösterirler Dinlere has bu tür özellikler dışında, bütün insanların zamana; zemine, tecrübe ve ilmî îcad ve inkisâflara bağlı olarak, pratik yararlarına binaen ortaklaşa yapmakta oldukları şeyler, kullandıkları araç gereç ve eşyalar, herhangi bir dinin alâmeti değillerse ve başka mahzurlar ihtiva etmiyorlarsa, ortanın malı demektirler ve onları kullanmakta da bir mahzur olmazGelinliğe gelince: Bilindiği gibi bu, gelin olan kızların süslenmesinde kullanılan en önemli unsurdur Gelini süslemek ise meşru olmayan bir keyfiyet değildir Hattâ bir anlamda sünnet olduğu(gelinliğin değil, gelini süslemenin ) dahî söyleyebiliriz Çünkü Âişe vâlidemizi, gelin olacağı zaman, bu işi beceren kadınlar süslemiş ve taramışlardır(bk Müslim, nikâh 69; Müsned VI/438, 458; Muhammed el-Ahmedî Ebu'nnûr, Menhecü s-Sünne fiz-zevâc 146) Sahâbeden de bu işle meşgul olan kadınlar vardır Rasûlüllah Efendimiz de (sas) Câbir'e bir düğün münasebetiyle: "Enmât edindiniz mi?"(bk Buhârî, nikâh 62 Ayrıca bk Aynî XVI/344; Ibn Hacer, Fethu'1- Bârî IX/225) buyurmuşlardı "Enmât" Nevevî'ye göre hevdec'in (gelin mahfe'sinin) üzerine cibinlik gibi örtülen örtüdür( Aynî, XVI/344) Duvak da onun bir benzeridir(Ibn Hacer'in ifâdesinden bu anlaşıliyor bk age IX/225 Hattâ o bizzat "tekellül" (taç takma) tabirini kullanıyor) Bu yüzden bizim eski âdetlerimizde "duvak" meşhurdur Dolayısıyla duvağın dini kökeni (menşei) sünnetteki bu uygulama olmalıdır Çünkü nikâh bütün milletlerde dini bir özellik taşır ve nikâhla ilgili merasimlerde çoğunlukla mensup olunan dinin boyası ve sembolleri vardır Bu açıdan bakıldığında bugün kullanılan gelinliklerin batı ve Hristiyan kökenli olduğunu söyleyenlerin biraz hakkı olduğu anlaşılır Ortaçag Avrupasını konu edinen filmlerde kadınların giydikleri kat kat kabarık elbiselerde bunu görmek mümkündür Ne var ki bugünkü şekliyle gelinlik, herhangi bir dinin sembolü olmaktan çıkmıştır Bu yüzden bir bakıma mahzuru ortadan kalkmış, ama bir bakıma da başka bir mahzuru doğmuştur O da, bugün dünyaya hakim olan kendini hiç bir dinle bağımlı görmeyen orta malı (seküler) bir anlayışın malı olmasıdır Ama bu onu elbette haram kılmaz; fakat fazîletten ve dini boyadan da soyutlar Oysa dinî bir merasim olan nikâh, mensup olunan dinin boyasını taşımalı ve ibâdet kılınabilen evlenme gibi bir müessesenin temelinde, dinî semboller de ihmal edilmemelidir Gelin süslenmeli, süslü bir elbisesi olmalıdır Bu fıtratın da bir gereğidir O ani özlemeyen genç kız yok gibidir Ama bu mümkünse inananlara has ve onların inancını yansıtan ve öyle heyecanlı bir günlerinde dahî kulluklarını sembolize eden bir modelle olmalıdır Meselâ duvak yeniden gündeme gelmeli ve onunla bütünleşen bir model geliştirilmelidir Çünkü değindiğimiz gibi, duvağın bizim geleneğimizde aslı vardır ve Anadolu müslümanı da bunu yüzyıllarca kullanmış ve ona türküler ve ağıtlar yakılmıştır Duvak gelinin başıyla beraber yüzünü ve omuzlarını da örter ve bu yönüyle aynı zamanda bir cilbab özelliği de kazanır Allah, gelin olan ve olmayan diye ayırmadan kadınların "cilbâb" kuşanmalarını emretmiştir(KAhzab (33) 59) ve cilbâbın asgarisi; başla beraber göğüslere (bele) kadar örten üstlüktür(Cilbab ve özellikleri hakkında geniş bir araştırma için bk F Beşer, Fıkhı risaleler adlı eserin birinci bölümü) Duvak da başı örterdi ve genellikle bekâret sembolü olarak kullanılırdı Nikâh yapılıncaya kadar duvak açılmazdı, Nikâhtan sonra damat tarafından açılırdı Köylerde daha çok yeşil duvak kullanılırdı(bk TA XIV/153) Bugünkü uygulanışıyla gelinliği mahzurlu kılan bir yönü de, sizin de değindiğiniz israf meselesidir Milyonlar verilerek alınan gelinlikler, bir gün giyildikten sonra ise yaramaz biçimde atılmakta ya da saklanmaktadır Bunu akıl dahî onaylamaz Bir yönden de bu, fakir olan, ama mutlaka gelinlik alması istenen eş adayını maddî sıkıntıya sokar, ezer ve evlenmeyi zorlaştıran unsurlara katılarak başka kötülüklere az da olsa sebep olur Bunun yerine gelinlik, başka münasebetlerle de giyilebilen bir tarzda yapılsa, hiç olmazsa israf önlenmiş, gelinlik de çok daha ucuza mal edilmiş olur Gerçi gelini süsleyecek giysiler ödünç alınabilir Bunun da sünnette aslı vardır Yine bu maksatla Âişe vâlidemiz Esmâ'dan(Bu Esmâ, Hz Âişe'nin kardeşi Esmâ da olabilir Ama muhtemelen kendisini süsleyen Esmâ bnt Yezîd'dir Şerhlerde bu konuda bir açıklık yoktur)bir gerdanlık almıştı, sonra da kaybetmişti( bk Buhârî, nikâh 65) Bunu değerlendiren âlimler bunun elbiseye de şâmil olduğunu ve gelini süslemek için bu tür eşyanın iâre edilebileceğini söylemişlerdir( bk Aynî XVI/347; Ibn Hacer, Fethu'1-Barî IX/228)
Hulâsa edersek:
1- Gelinlik giymeyi bizzat haram kılan bir sebep yoktur, ancak onun yerine kendi dînî boyamızı taşıyan duvaklı gelinlik modelleri geliştirip, kızlarımıza onları giydirmemiz daha güzel olur
2- Herşeye rağmen bugünkü gelinlik uygulaması bize ait olmamakla, haram olmasa dahî kerahatten de hâlî değildir
3- Buna rağmen giyilirse; haram olmaması için:
a- Erkeklerin gördüğü yerde üzerine duvak vBulletin atılmak sûretiyle süsü kapatılmalı ve tam örtünmeyi sağlamalıdır
b-Erkeklerin görecegi yerlerde dar ve şeffaf olmamalı,
c-Yine erkeklerin duyacağı mahallerde koku ihtiva etmemelidir
4- Bir seferliğine giyilip atılacak tarzdaki gelinlikler israf tır, israf ise haramdır ve Allah'ın sevmediği bir şeydir
5- Gelinlik ve gelini süsleyen diğer aksesuar ödünç alınabilir
Soruyu cevaplamadan önce su bilgileri yeniden hatırlamamız faydalı olur: Rasûlüllah Efendimiz, "Kim hangi millete benzemeye uğraşırsa o da onlardandır"(Ebû Dâvud, libâs 5127) buyurmuştur Buradan hareketle, fukahamız, başka milletlere, onların dinlerine has şiarlarda (alâmetlerde) isteyerek ve benzemeye çalışarak benzeyenin küfrüne hükmedilir, demişlerdir Zimmîlere has zünnâr denilen kemer bağlamayı, başa papazlara has başlık giymeyi, putun önünde eğilmeyi (rukû ya da secde yapmayı) buna örnek olarak gösterirler Dinlere has bu tür özellikler dışında, bütün insanların zamana; zemine, tecrübe ve ilmî îcad ve inkisâflara bağlı olarak, pratik yararlarına binaen ortaklaşa yapmakta oldukları şeyler, kullandıkları araç gereç ve eşyalar, herhangi bir dinin alâmeti değillerse ve başka mahzurlar ihtiva etmiyorlarsa, ortanın malı demektirler ve onları kullanmakta da bir mahzur olmazGelinliğe gelince: Bilindiği gibi bu, gelin olan kızların süslenmesinde kullanılan en önemli unsurdur Gelini süslemek ise meşru olmayan bir keyfiyet değildir Hattâ bir anlamda sünnet olduğu(gelinliğin değil, gelini süslemenin ) dahî söyleyebiliriz Çünkü Âişe vâlidemizi, gelin olacağı zaman, bu işi beceren kadınlar süslemiş ve taramışlardır(bk Müslim, nikâh 69; Müsned VI/438, 458; Muhammed el-Ahmedî Ebu'nnûr, Menhecü s-Sünne fiz-zevâc 146) Sahâbeden de bu işle meşgul olan kadınlar vardır Rasûlüllah Efendimiz de (sas) Câbir'e bir düğün münasebetiyle: "Enmât edindiniz mi?"(bk Buhârî, nikâh 62 Ayrıca bk Aynî XVI/344; Ibn Hacer, Fethu'1- Bârî IX/225) buyurmuşlardı "Enmât" Nevevî'ye göre hevdec'in (gelin mahfe'sinin) üzerine cibinlik gibi örtülen örtüdür( Aynî, XVI/344) Duvak da onun bir benzeridir(Ibn Hacer'in ifâdesinden bu anlaşıliyor bk age IX/225 Hattâ o bizzat "tekellül" (taç takma) tabirini kullanıyor) Bu yüzden bizim eski âdetlerimizde "duvak" meşhurdur Dolayısıyla duvağın dini kökeni (menşei) sünnetteki bu uygulama olmalıdır Çünkü nikâh bütün milletlerde dini bir özellik taşır ve nikâhla ilgili merasimlerde çoğunlukla mensup olunan dinin boyası ve sembolleri vardır Bu açıdan bakıldığında bugün kullanılan gelinliklerin batı ve Hristiyan kökenli olduğunu söyleyenlerin biraz hakkı olduğu anlaşılır Ortaçag Avrupasını konu edinen filmlerde kadınların giydikleri kat kat kabarık elbiselerde bunu görmek mümkündür Ne var ki bugünkü şekliyle gelinlik, herhangi bir dinin sembolü olmaktan çıkmıştır Bu yüzden bir bakıma mahzuru ortadan kalkmış, ama bir bakıma da başka bir mahzuru doğmuştur O da, bugün dünyaya hakim olan kendini hiç bir dinle bağımlı görmeyen orta malı (seküler) bir anlayışın malı olmasıdır Ama bu onu elbette haram kılmaz; fakat fazîletten ve dini boyadan da soyutlar Oysa dinî bir merasim olan nikâh, mensup olunan dinin boyasını taşımalı ve ibâdet kılınabilen evlenme gibi bir müessesenin temelinde, dinî semboller de ihmal edilmemelidir Gelin süslenmeli, süslü bir elbisesi olmalıdır Bu fıtratın da bir gereğidir O ani özlemeyen genç kız yok gibidir Ama bu mümkünse inananlara has ve onların inancını yansıtan ve öyle heyecanlı bir günlerinde dahî kulluklarını sembolize eden bir modelle olmalıdır Meselâ duvak yeniden gündeme gelmeli ve onunla bütünleşen bir model geliştirilmelidir Çünkü değindiğimiz gibi, duvağın bizim geleneğimizde aslı vardır ve Anadolu müslümanı da bunu yüzyıllarca kullanmış ve ona türküler ve ağıtlar yakılmıştır Duvak gelinin başıyla beraber yüzünü ve omuzlarını da örter ve bu yönüyle aynı zamanda bir cilbab özelliği de kazanır Allah, gelin olan ve olmayan diye ayırmadan kadınların "cilbâb" kuşanmalarını emretmiştir(KAhzab (33) 59) ve cilbâbın asgarisi; başla beraber göğüslere (bele) kadar örten üstlüktür(Cilbab ve özellikleri hakkında geniş bir araştırma için bk F Beşer, Fıkhı risaleler adlı eserin birinci bölümü) Duvak da başı örterdi ve genellikle bekâret sembolü olarak kullanılırdı Nikâh yapılıncaya kadar duvak açılmazdı, Nikâhtan sonra damat tarafından açılırdı Köylerde daha çok yeşil duvak kullanılırdı(bk TA XIV/153) Bugünkü uygulanışıyla gelinliği mahzurlu kılan bir yönü de, sizin de değindiğiniz israf meselesidir Milyonlar verilerek alınan gelinlikler, bir gün giyildikten sonra ise yaramaz biçimde atılmakta ya da saklanmaktadır Bunu akıl dahî onaylamaz Bir yönden de bu, fakir olan, ama mutlaka gelinlik alması istenen eş adayını maddî sıkıntıya sokar, ezer ve evlenmeyi zorlaştıran unsurlara katılarak başka kötülüklere az da olsa sebep olur Bunun yerine gelinlik, başka münasebetlerle de giyilebilen bir tarzda yapılsa, hiç olmazsa israf önlenmiş, gelinlik de çok daha ucuza mal edilmiş olur Gerçi gelini süsleyecek giysiler ödünç alınabilir Bunun da sünnette aslı vardır Yine bu maksatla Âişe vâlidemiz Esmâ'dan(Bu Esmâ, Hz Âişe'nin kardeşi Esmâ da olabilir Ama muhtemelen kendisini süsleyen Esmâ bnt Yezîd'dir Şerhlerde bu konuda bir açıklık yoktur)bir gerdanlık almıştı, sonra da kaybetmişti( bk Buhârî, nikâh 65) Bunu değerlendiren âlimler bunun elbiseye de şâmil olduğunu ve gelini süslemek için bu tür eşyanın iâre edilebileceğini söylemişlerdir( bk Aynî XVI/347; Ibn Hacer, Fethu'1-Barî IX/228)
Hulâsa edersek:
1- Gelinlik giymeyi bizzat haram kılan bir sebep yoktur, ancak onun yerine kendi dînî boyamızı taşıyan duvaklı gelinlik modelleri geliştirip, kızlarımıza onları giydirmemiz daha güzel olur
2- Herşeye rağmen bugünkü gelinlik uygulaması bize ait olmamakla, haram olmasa dahî kerahatten de hâlî değildir
3- Buna rağmen giyilirse; haram olmaması için:
a- Erkeklerin gördüğü yerde üzerine duvak vBulletin atılmak sûretiyle süsü kapatılmalı ve tam örtünmeyi sağlamalıdır
b-Erkeklerin görecegi yerlerde dar ve şeffaf olmamalı,
c-Yine erkeklerin duyacağı mahallerde koku ihtiva etmemelidir
4- Bir seferliğine giyilip atılacak tarzdaki gelinlikler israf tır, israf ise haramdır ve Allah'ın sevmediği bir şeydir
5- Gelinlik ve gelini süsleyen diğer aksesuar ödünç alınabilir
