Mehmet akif ersoy hayatı ve safahat

1920 yılının basında Mehmet Âkif Ankara’ya yapacagı seyahatini sadece damadı Ömer
Rıza Dogrul ile yakın arkadası Esref Edip Beylere haber verir. Kendileriyle bir sır tevdi
eder gibi konusur:
“Artık burada duracak zaman degildir. Gidip çalısmak gerekir. Halkın bizim tarafımızdan
aydınlatılmasına ihtiyaç varmıs. Çagırıyorlar... Ben yarın Ankara’ya hareket ediyorum. Hiç
kimsenin haberi olmasın...”
Ankara yolculuguna oglu Emin Beyle çıkar. Emin Beyin hatıralarında belirtildigi gibi
trenden iner inmez dogru Meclis’in önüne gelirler. Bu sıra bir ziyarete gitmekte olan
Mustafa kemal Pasa ile karsılasırlar. Mustafa Kemal Pasa Mehmet Âkif’i görünce yaklasır;
“Sizi bekliyordum efendim; tam zamanında geldiniz. Simdi görüsmek mümkün
olmayacak; ben size ziyarete gelirim."
Mehmet Âkif Ankara’ya gelince Hacı Bayram Camiinde va’za baslar. Milli Mücadeleye
katkısı olabilecek sekilde bazı kentleri dolasır ve o kentlerde vaazlar verir. Kuvâ-yı
milliyenin bir Ittihatçı hareketi olmadıgını anlatır. Eger vatanı kaybedersek gidecek
yerimiz kalmayacagını söyler. Bu savasın dine ve halifeye hiyanet için yapılmadıgını
anlatır. Aksine milli mücadelenin bir cihad oldugunu ve bu savasa katılmanın dinen farz
kılındıgını aktarır.
O günlerde sözüne güvenilir en önemli Islâm büyügü olarak Mehmet Âkif’in konusmaları
etkili olur. Burdur’dan milletvekili seçildigini belirten mazbatasını alır. Meclis Burdur olarak
mazbatayı kabul eder. Birkaç gün sonra Biga’dan mebus seçildigi haberi gelir. Meclis Biga
mebuslugu mazbatasını da kabul eder. Ancak Âkif, Biga mebuslugundan istifa ederek
Meclise Burdur mebusu olarak girer.
Âkif’in yasamı elbette ki bir konferans çerçevesine sıgması mümkün olmayan
genisliktedir. Bu sunusta Âkif’in özellikle uygarlık anlayısı üzerinde durulmustur.​

BUGÜNÜN AYNASINDA AKIF
Zaman geçer, nice bin inkılap olur zahir Fakat bu Akif-i pejmürde hep o Akif tir.
Osmanlı Devletinin yıkılısıyla Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulusunu ve bu kurulusu mümkün
kılan Milli Mücadeleyi yasamıs bir aydın, düsünür ve sair olarak Akif, toplumumuzun en çok
okudugu, sevdigi ve eserlerinde kendini buldugu dava ve hizmet adamlarından biridir. Hep bir
mahviyyet hali içinde kalabalıklardan, söhretten ve ilgi merkezi olmaktan kaçınan Akif,
ölümünden sonra hemen hiç kimseye nasip olmayan sevgi, saygı ve hayranlık halesiyle
bezenmis bir söhrete kavustu. "Sessiz yasadım kim beni nerden bilecektir" diyen sair,
milletimizin tarihten aktüaliteye tasan sesi, vicdanı, yüregi ve aklı oldu. Ve milletimiz O'nu
buldu, bildi ve sonuna kadar sevdi.
Mehmet Akif Ersoy, büyük ve yaygın söhretine ragmen sanatıyla, kisiligiyle ve mücadeleleriyle
tam anlamıyla bilinen bir sair degildir. Hepimiz O'nu "Istiklâl Marsı Sairi", "Safahat Sairi"
olarak bilir, tanır ve severiz ama ne yazık ki, onun iç dünyasına, degerler dünyasına nüfuz
edebildigimiz söylenemez. Akif’i çok iyi tanıdıgını söyleyenler bile O’nun hayatından,
eserlerinden bilinmeyen bir kaç enstantane ile karsılastıklarında hayranlıklarını gizleyemedikleri
gibi hayretler içine düsmekten de kendilerini alamıyorlar.
Aydınlar varlık sebeplerini "çagın tanıklıgı" olarak izah ederler. Akif çagının tanıgı bir aydındır.
Safahat bastan sona bu tanıklıgın essiz bir belgeselidir ve bu niteliginden dolayı Safahat'ı bazı
edebiyatçılar dönemin "siirle yazılmıs romanı" olarak niteler. Ancak Akif’in ve eserinin misyonu
bu kadarla bitmez. Akif, elbette içinde yasadıgı toplumun, unutulmus, kendi kaderine
terkedilmis kimsesiz ve sahipsiz insanların, dünya egemenlerinin yok etmeye çalıstıgı bir milletin
tanıgıdır ama aynı zamanda vicdanıdır da. Bu vicdan bazen tarihin içinden süzülüp gelen bilge
bir ses, bazen sahit oldugu haksızlıklar karsısında alfabenin bütün sesleri, sözlügün bütün
imkanları ile haykıran bir çıglık, bazen ümitsizlik duvarını delmeye çalısan ve kendinde bütün bir
milletin sesinin toplamını yansıtan davudi bir seda, kendisi söz konusu oldugunda acılı, yalnız ve
yaralı bir yüregin iniltisi olarak yükselir. Bu ses bazen zalimin suratında bir tokat, bazen sahipsiz
insanların yüreklerini ısıtan bir sefkat, bazen ölçüyü asanlar için bir ikaz ve bazen milletimizi
yok etmeye çalısan güçlere karsı bir ültimatomdur.
Bu kadar da degil. O sadece gören ve terennüm eden, yazan bir sair degil, aynı zamanda
üzerine düsen görevi yerine getiren bir eylem adamıdır da. Bu özelligini hayatının her
döneminde görmek mümkündür. Çocuklugundan ölümüne kadar O, hep gören, düsünen,
söyleyen ve eda eden insandır.
O, ülkesinin, milletinin yasadıgı acıları, yıkımları, zulümleri en derin sekilde hissetmis yaralı bir
gönül ve nihayet milletinin varolma mücadelesine coskuyla katılmıs bir mücadele adamıdır.
O’nun en büyük eserlerinden biri olan Istiklâl Marsı milletimizin birlik ve bütünlügünün
esaslarını, milli mücadelenin ruhunu ortaya koyan emsalsiz bir eserdir. Orada bütün
özellikleriyle milletimiz, degerlerimiz özlemlerimiz, geçmisimiz ve gelecegimiz yer alır.
Bu kadar özelligi bir arada tasıyan bir aydın sadece Türkiye'de degil, dünyada da son derece
azdır. Üstelik Akif, bütün bu özelliklerinin yanında kelimenin tam anlamıyla bir ahlâk
kahramanıdır. Akif'in hayran oldugumuz bütün özelliklerinin belki de temel kaynagı sahip
oldugu ahlak anlayısıdır. Bu ahlakta, itaat ve isyan, merhamet ve öfke, düsünce ve duyarlık,
korku ve cesaret, irade ve umut, bilim ve sanat, mahviyet ve çok güçlü bir kisilik çok saglam bir
irade ile altın oranlarda bir bilesime kavusur ve Hüseyin Cahit Yalçın’ın deyimiyle Akif'in hayatı
Safahat'ından daha büyük bir siire dönüsür.
Bütün bunlardan yola çıkarak Akif'in bizi kendisine hayran eden kisiligini daha iyi]]​

anlayabilecegimiz bir analize tabi tutabiliriz. Akif'in kisiligi birbirini bütünleyen ve birbirinden
koparılması imkansız bir kaç ayrı alanda tahlil edilebilir: Aydın ve sair Akif, bir iman ve ahlak
adamı olarak Akif ve bir dava ve mücadele adamı olarak Akif. Aslında bu Akif'ler bile daha iyi
anlasılmak için bir kaç ayrı bölüme ayrılarak incelenebilir ama Akif öyle bir kisisel bütünlüge
sahiptir ki bütün kategorik tesebbüsler birdenbire büyük bir yapaylıga dönüsür.
Akif'in hayatını ve ahlakını olusturan en önemli unsur "kendi kendisi" olmaktır. Bu O’nun bütün
hayatını yönlendiren bir ilkedir. Imanında, san'atında, yasantısında, kendi adına ve toplum adına
konusurken hep aynı insandır ve neyse odur. Bir baskasına benzemek, ödünç alınmıs
kimliklerle ortaya çıkmak, oldugundan fazla görünmek ve söyledigi ile yaptıgı arasında bir
uyumsuzluk, düsünce, duyarlık ve imanıyla ters düsmek O'nun hiç bir sekilde katlanamayacagı
bir düskünlüktür. Bu ilkeli ve bütünlüklü kisilik Akif'i bir erdem anıtı haline getirir. Akif
yanılmıs olabilir, yanlıs yapmıs olabilir ama asla tutarsız ve samimiyetsiz olmamıstır. O'nün için
verilmis bir sözün, kurulmus bir dostlugun, baglanılmıs bir imanın, sahip oldugu vatanın bedeli
hayattır. Akif hayatı pahasına sever, hayatı pahasına baglanır, hayatı pahasına inanır ve verdigi
sözü hayatı pahasına verir. Bu yüzden dostlugu kelimenin her anlamıyla sonuna kadar güvenli
ama o ölçüde de zorludur.
Bu yalçın bir kaya gibi sert, saglam ve muhtesem karakteri engin bir hosgörü ile taçlanır. Akif
ahlaki ilkelerinde kendi nefsine karsı son derece katı ama baskalarına karsı ise o ölçüde
hosgörülüdür. Akif, cehalet, taklitçilik, ilkesizlik, kibir ve sarlatanlık dısında her kusuru özellikle
kendisine karsı islenen kusurları büyük bir hosgörü ile karsılar. O Neyzen Tevfik gibi bir insanla
dost olabilir, han köselerinde Neyzen'den ney dersleri alır ve O'na Arapça dersleri verir. Ölüm
döseginde iken kendisini ziyaret eden ve bir siirini okuyan Faruk Nafiz Çamlıbel'in Akif'in
gücenebilecegi endisesiyle okumadıgı,
Mahluka inan olur mu Faruk Hallak'ına yok itimadımız
mısralarını niçin atladıgını sorduktan sonra söyle cevap verir: - Benim Müslümanlıgım bu
beyitten rahatsız olmaz.
Akif'in vatanseverligi de samimi, ilkeli, pazarlıksız ve bütüncüldür. Bu vatana ait her güzellik,
zenginlik, degerli olan sey O’nun vatan sevgisinin ve anlayısının bir parçasıdır. Baklavayı
kötüleyen Mithat Cemal'le tartısır ve söyle baglar olayı Mithat Cemal: Akif için "Tekirdagı kadar
memleketin karpuz kabuklan da vatandı. Dürüst, isini iyi yapan Kebapçı Kamil'i siirine alır.
Çünkü Akif in kebapçıya muhabbeti vatan sevgisiyle karısarak incelikli bir nitelige bürünür.
Millet sevgisi de öyle. Akif hayatının hiçbir döneminde milliyetçi ya da Türkçü olmadı. Ama bir
milliyetçiden çok daha fazla milletini ve Türklügünü severdi. Kebapçı Kâmil'den bahsederken
yekpare gurur kesilir ve "Burası bir Türk'ün idare ettigi o müesseseydi ki yemekleri hilesizdi;
sahibi dogrulugu ile ekmegini kazanan adamdı."
Mısır'da iken Kahire'ye indiginde her seferinde Sekerci Hacı Bekir'in acentesine ugruyor,
onlarla birkaç kelime konusuyor ve susarak saatlerce orada kalıyor. Çünkü; "Burası O'nun
gözünde onsekiz milyon Türkle görüstügü yerdir. Bu Hacı Bekir Kutuları, bu güzel Türkçe, bu
dükkan 'vatan'dır."
Akif in Türkçe sevgisi de köklüdür. Akif, döneminin aydınlarının hemen hemen tamamından
çok daha sâde, katıksız ve güzel bir Türkçe ile yazdı. O sadece Istanbul Türkçesini, kibar
muhitlerin Türkçesini degil bütün toplumsal kesimlerin Türkçesini ve Türkçe’nin argosunu çok
iyi biliyor ve büyük bir rahatlıkla ve hiçbir komplekse kapılmadan kullanıyordu. Arapça ve
Farsça'yı edebiyatı ile bilmesine ragmen ısrarla yasayan Türkçe'yi tercih etti. Bu kadar da degil.
O dil gibi duyarlıgın da, edebiyat eserlerinin ruhunun da yerlilesmesini savunuyor, Iran, Arap ve
Batı etkisinden rahatsız oluyor ve sık sık hayıflanarak: "Kendi ruhumuzdan dogma bir edebiyata
ne zaman kavusacagız?" diye rahatsızlıgını dile getiriyordu..​

Akif'in dile yaptıgı en büyük hizmetlerden biri de Türkçe'ye muhavere'yi (karsılıklı konusma)yı
kazandırmıs olmasıdır. Akif'e kadar degil siirde roman ve hikâyede bile karsılıklı konusma son
derece zayıftır.
Akif, sadece Cumhuriyet döneminin degil Türk siirinin de en büyük destan sairidir. Çanakkale,
Destanı, Bülbül ve Istiklâl Marsı'ndaki gibi bir milletin tarihinin, imanının ve duyarlıgının bu
kadar coskulu, gür ve kararlı sesini ve bu sesin ifade ettigi ideali çok az sairimiz böylesine
basarılı bir sekilde yakalamıs ve terennüm edebilmistir. Akif bir kuyumcu inceligi ile ve bir
güzellik yaratmak için yazmaz, O kaya parçalarından dev anıtlar insa eden bir sairdir.
Akif'in aydın kisiligi ile döneminin kisiliklerinden farklıdır. O kelimenin tam anlamıyla bir
entellektüeldir. Arapça, Farsça ve Fransızca'yı son derece iyi bilir. Iran ve Arap edebiyatını,
divan edebiyatını ve batı edebiyatını kimsenin fark etmedigi incelikleri yakalayabilecek kadar
yakından tanır. Bir çok eseri aslından okurdu. Kendisini Quo Vadis'i Fransızca aslından
okurken gören Cenab'ın (Sebabettin) saskınlıgı için söyle söyler: "Ne adamlar!.. Fransızca bâr
roman okumak gözlerinde bir hadise." O Hügo'yu, Daudedet'i, Balzac'ı, Emile Zola'yı okudugu
gibi Seyh Bedrettin'in Varidat' mı da Musa Kâzım Efendinin nezaretinde okur. Akif için bir
kitabı okumak en az üç kere okumak ve esere bütünüyle hakim olmak demekti.
Akif sadece edebiyatla, siirle degil sanatın bütün dallarıyla ilgili bir insandı. Esasen yakın
çevresinde ilim adamı, sanatkâr ve politikacıların en iyileri bulunuyordu ve Akif için degerli
adam, alanında en iyi ve basarılı olan insan demekti. Serif Muhyiddin Targan'ı, çevresindeki
dönemin ünlü müzisyenlerinden Izmirli Hafız Ahmet'i, Tanburi Aziz'i, Udi Asım'ı, Hafız
Kemal'i nasıl kendinden geçerek dinliyorsa Macar Virtüöz Charles Berger'in çaldıgı Bach'ın
Chaconne'unu da husu içinde dinler, kendisinin resmini yapan Rus ressamın da basarılı
taraflarını bilir.
Akif'le ilgili temel yanılgıların sebeplerinden biri de O’nu sadece yazılarından, siirlerinden
tanımaya çalısmaktır. Akif yazdıklarından çok daha derin, çok daha genis ufuklu, çok daha
sanatkar ve çok daha sasırtıcı bir insandır. Böyle iken O herkes gibi görünmeye çalısır. Mithat
Cemal O’nun bu taraflarını tanıdıkça büyük bir saskınlık içinde sunları söyler. "Yüz kahramana
yetecek ahlak ve seciyesiyle sıradan bir insan gibi nasıl yasıyor?"
Iste Akif bu ifadede gizlidir.
Akif hep almadan veren, verdigini de fark ettirmeyen degil fark etmeyen insandır. O bütün
verdiklerine karsılık bu milletten hiç bir sey almadı. Akif fedâkârlıgının en büyügünü siirini
davasına kurban ederek yaptı. Ahmet Hamdi Tanpınar, "bu kudretli adamın bir kez bile içine
dönüp bakmaması Türk Edebiyatı için büyük bir kayıptır" der, Edebiyat Üzerine Makaleler
isimli eserinde. Akif içine dönüp bakan insandı ama siirini iç dünyasının seslerine göre degil
toplumun sorunlarına göre sekillendirdi. Bir mısraında "Gül devrinde gelseydim bülbül
olurdum" diyen Akif bir konusmasında da "bazen içime çok güzel düsünce ve duygular geliyor,
ama bunları yazmıyorum" der. Siirini millet için kurban etmenin nasıl büyük bir fedâkârlık
anlamına geldigini sair olmayanların anlaması son derece güçtür. Akif bunu göze alabilen
insandır.
Biz bu büyük insanı yurtdısında yasama zorunda bıraktık ve öldügünde tabutunu at arabasının
tasıdıgı bir garib gibi gömmeye çalıstık. Fakat ilahi adalet O’nu sahlanan millet ruhunun birden
bire bir miting haline dönüstürdügü büyük bir kalabalıkla defnedilmek gibi bir lütufla
ödüllendirdi.
Akif'e yönetimler ne saglıgında ne ölümünde sahip çıktı. Ama bu millet devleti yönetenlerin
ihmalini fazlasıyla kapattı ve cenazesinin defnedilmesinden günümüze kadar O'na olan vefa
borcunu büyük ve engin sevgisiyle ödedi. Çünkü Akif, milleti kendi kisiliginde hissedebilen ve
yasayabilen bir insandı. Çünkü Akif bu milletin kendisi idi. Bu anlamda Akif'le kendimiz​

arasında tam bir benzerlik ve zıtlık vardır. Zıtlık hiçbirimizin Akif olmadıgı, olamadıgı benzerlik
ise Akif'in tek tek hepimiz oldugudur. Yanıldıgımız yerde O bir ikaz, yenildigimiz yerde yeni bir
hamle ve tesebbüs gücü, düstügümüz yerde bir yükselis ideali, tükendigimiz yerde, her seyin
bittigini imkânın bütün kapılarını üzerimize kapattıgını zannettigimiz bir anda yepyeni bir
umuttur. O her zaman yanı basımızda bize benzeyen, bizden biri olarak bir yol gösterici olarak
Safahat'ında konusur.
Safahat bugün de herkese özellikle Akif'i anlamayanlara konusmaktadır ve Akif sadece bizim
nezdimizde degil tarih karsısında da giderek haklılık kazanmakta ve güncellesmektedir.​